Kəşflər

Tarix boyu bir çox alimlər və şəxslər öz kəşfləri və ixtiraları ilə tarixin və bütövlükdə həyatın gedişatını dəyişdiriblər. Həmin ixtiralar və ya kəşflər bu və ya digər şəkildə bu günkü həyatımızı formalaşdırıb. Tarixçilər və sosioloqlar elmdə "çoxsaylı müstəqil kəşf" in baş verdiyini qeyd etdilər. Robert K. Merton, oxşar kəşflərin bir-birindən müstəqil olaraq çalışan elm adamları tərəfindən edildiyi nümunələr kimi "çoxluqları" tərif etdi. Merton yazır: "Bəzən, kəşflər eyni vaxtda olur və ya demək olar ki; bəzən bir elm adamı, əvvəllər kiminsə tanımadığı yeni bir kəşf edəcək."Bununla yanaşı, birdən çox müstəqil kəşf belə məşhur tarixi nümunələrlə məhdudlaşmır. Merton, elmdəki ortaqqanuni nümunəni təmsil edən təkrarolunmaz deyil, çoxsaylı kəşflərin olduğuna inanırdı .Məsələn, Bolesław Prusun müzakirə etdiyi kimi bir kəşf və ixtira arasında fərq qoyulur.  Bununla birlikdə, kəşflər və ixtiralar bir-biri ilə ayrılmaz şəkildə əlaqəlidir, çünki kəşflər ixtiralara səbəb olur və ixtiralar kəşfləri asanlaşdırır; və eyni çoxluq fenomeni həm kəşflərə, həm də ixtiralara münasibətdə meydana gəldiyindən bu məqalədə həm çoxsaylı kəşflər, həm də çoxsaylı ixtiralar sadalanır.

 Hətta bəzi insanlar yuxu gördükdən sonra ,  doyandıqda kəşflər ediblər, onlardan bir-neçəsini adını çəkmək olar:

1. Nils Bor atomun quruluşunu gördüyü yuxudan sonra kəşf etmişdir. Beləki, o, günəş və ətrafında fırlanan planetləri yuxuda görərək atomun quruluşunu ona bənzətmişdir. Yuxu atomun quluşun kəşf etməkdə açar rolunu oynamışdır.

2. Fredrik Bating həyata keçirdiyi təcrübə-eksperimentləri tez-tez yuxuda görərdi və məh yuxuda insulini kəşf etmişdir.

3. Hindistanın dahi riyaziyyatçısı Srinivasa Ramanucan həmişə vurğulayırdı ki, o, bütün riyazi kəşflərini yuxuda kəşf edib və bu kəşfləri ona hindistan ilahəsi Namaqiri diktə edib.

Keçmiş dövrdəki ilk alətlərdən tutmuş bu gün də istifadə etdiyimiz internet ve ya kosmik vasitələrə qədər hər şey insanı necə yaradıcı bir varlıq olduğunu sübut edir.

XəbərBuro saytı sizə  dünyanı dəyişdirən, bütün zamanların ən vacib 10 kəşfini təqdim edir.

1.Lampa         

Közərmiş lampalar 1800-ci illərdə kəşf edilsə də, 1829-cu ildə Edison tərəfindən güc qaynağı və kabel sistemi şəklində işıqlandırma vasitəsi olaraq yenidən kəşf edilib. Ona qədər olanlar isə sadəcə axşama qədər işləyirdi.

2. Telefon

Uzun müddət onlarca ixtiraçının tapmaq üçün çalışdığı telefonu ilk dəfə Aleksandr Qraham Bel 1876-ci ildə kəşf edib. Təbii ki, telefonun qlobal informasiya və bugünkü həyatımızdakı rolu müzakirəolunmazdır.

3. Mismar

Mismar olmasaydı, bəlkə də sivilizasiya buralara qədər gələ bilməyəcəkdi. İnsanların metala forma vermələrindən etibarən ortaya çıxan mismar yazıdan da çox, yəni 2000 ildən daha uzun keçmişə sahibdir. Şurupun isə e.ə III yüzillikdə Arximed tərəfindən tapıldığı təxmin edilir.

4. Hamiləlikdən qorunma üsulları

Bu üsullar təbii qaynaqları azalan dünyada əhalinin artım sürətinə nəzarət edilməsinə köməkçi olur. Bununla yanaşı, epidemiya xəstəliklərinin də azalmasında böyük rol oynayıb.

5. Penisilin

Tarixin ən məşhur kəşflərindən biridir. Şotland alimi Aleksandr Fleminqin bu kəşfi indiyə qədər milyonlarla insanın həyatını qurtarıb.

6. Kompas

Əvvəllər dənizçilər istiqamətlərini ulduzlara baxaraq tapırdılar. Amma bu üsul buludlu gecələrdə köməkçi olmurdu. Beləcə, XI yüzillikdə çinlilər dəmirdən kompası kəşf etdilər və yenə dəniz ticarəti sayəsində bu kəşf Avropa və Ərəbistana keçərək təkmilləşdirildi.

7. Təkər

Eramızdan əvvəl 3500-cü ilə qədər insanlar köç etməkdə çox çətinliklər çəkirdilər. Təkər nəqliyyat üçün olduğu qədər, ticarət və kənd təsərrüfatı üçün də çox vacib problemləri həll edib. Günümüzdə isə təkərlər və ya çarxlar saatlardan tutmuş külək turbinlərinə qədər hər şeydə geniş formada istifadə olunur.

8. Daxildən yanan mühərriklər

Müasir mühərriklərin atası sayıla biləcək bu mühərriklər yüksək temperaturda yanacağın "piston" içində yanmasıyla hərəkətə keçir. Kimyəvi enerjinin mexanik enerjiyə çevrilməsini təmin edən bu mühərriklər XIX əsrin ortalarında müasirləşdirildi. İndi isə bu mühərriklərdən təyyarə və maşınlar da daxil olmaqla çox geniş istifadə olunur.

9. İnternet

Milyonlarla insanın məsafə fərqi olmadan əlaqəsini təmin edən internet 1960-cı ildə bir neçə kompyuter mütəxəssisi tərəfindən Amerika Müdafiə Sənayesi üçün təkmilləşdirildi. Bu, dünya üzrə Amerika Kəşfiyyat Təşkilatı CIA-nın yayılmasını təmin etdi.

10. Mətbəə

Mətbəə 1440-cı ildə alman İohan Qutenberq tərəfindən kəşf olundu. Əl vasitəsilə sürətin çıxarılmasını təmin edən bu kəşfin sayəsində 20 milyonluq nüsxə dövriyyəyə buraxıldı. Mətbəə bir çox dinlərin yayılmasında da böyük rol oynadı